Van een oud mensch, de dingen die voorbijgingen, kwamen en bleven

Agile in het dagelijkse leven: Omzien is vooruitzien

Home> Verenigingsleven> Koekje erbij? GDPR!

Koekje erbij? GDPR!

Sinds 2010 heeft onze vereniging een website. Ik heb de twijfelachtige eer om de webbeheerder te zijn. Waarom? Het schijnt tot mijn strengths te behoren. Oftewel de andere leden hebben er of geen zin in, of men heeft geen kennis op dit gebied. Waarom hebben we een website? Omdat andere verenigingen deze ook hebben? Omdat we als vergrijsde club 20 jaar na dato eindelijk in het snotje hadden dat de wereld digitaal is geworden? Of om onze kennis te delen en daarmee een visitekaartje af te geven? We willen ons in ieder geval presenteren als moderne, actieve club. In de hoop dat aquarianen uit de regio zich realiseren dat we bestaan en dat ze eens langskomen. Misschien overwegen ze dan zelfs lid te worden.
De site heeft wel een makeover nodig. Met de vervanging van computers door tablets en telefoons worden er andere eisen gesteld aan een website. Een telefoon is kleiner en kan je kantelen. Recht-toe-recht-aan tekst en plaatjes, daar kom je niet meer mee weg. Leden willen snel op de telefoon zien wanneer de eerstvolgende verenigingsavond is of waar een excursie naar toe gaat. Mogelijk geïnteresseerde en toekomstige leden haken af wanneer ze alleen middels vingergymnastiek de website kunnen lezen. De wet van de remmende achterstand.
Er was echter een dwingendere reden om de site aan te passen. In 2018 werd de Europese verordening GDPR actief. Termen als AVG, GDPR en cookies deden ons opschrikken. Nu horen we er alleen nog van als geconstateerd wordt dat het allemaal geen vaart loopt of er ergens een datalek is. Die aanpassing had echter voorrang op de vernieuwing.

Marc de online misdaadbestrijder is al enige jaren bezig met ons bewust te maken van alle gevaren van het internet en specifiek internetbankieren. Er verdwijnt te veel geld naar criminelen. Waarbij ik niet doel op die IJslandse bank waar als gevolg van transparantie en de klimaatverandering geld als sneeuw voor de zon verdween, maar de mensen die er een lucratieve sport van hebben gemaakt om ons via een mail onze inloggegevens en pincodes te ontfutselen. Hang op, klik weg, bel uw bank.

Het beloofde Utopia van vrije nieuwsgaring en kennisdeling blijkt toch het Enge Bos waar de Grote Groene Deur naar het Beloofde Woud gesloten blijft omdat de sleutel is gebroken. Er is geen enkele timmerman die de sleutel maken kan. Ondanks dat er toch genoeg te vinden moeten zijn, daar dankzij de Brexit, de sleutel naar Engeland gebroken mag blijven. Geen zwanen. Wit noch zwart. Internet blijft een lelijk eendje.
Ik geef toe, gebruikers zijn wel een beetje loslopend wild in deze heerlijke nieuwe wereld waarin een echt absoluut noodzakelijk computerspel voor 23:59 besteld, morgen in huis is. Op een tablet kan je niet met je muis boven een link gaan hangen om te zien naar welke duistere website je nu weer wordt geleid om je hagelnieuwe, van de meest moderne beveiligingen voorziene, bankpas aan te vragen of een welverdiende prijs op te eisen bij Bol, CoolBlue, de Jumbo of Appie. De vinger van een gebruiker blijkt opeens over een ingebouwde magneet te beschikken. Waarom zou je nadenken, als je een minuut gratis boodschappen mag doen bij de Appie?
Er wordt niet geluisterd naar Marc de online misdaadbestrijder. Klik aan, controleer uw saldo, bel uw bank. Huilen is voor u te laat.


De Fabeltjeskrant (9). Spaarnestad, 1969, p.9. Rocus, niet te verwarren met Churandy Martina.
De GDPR is geen Marc. Het is geen duck tape waarmee de sleutel provisorisch is te maken. Het kan de mensheid niet beschermen tegen zichzelf. Maar het kan hen wel beschermen tegen alle als Rocus de Vrije Vogel vermomde Woefdrams. Woefdrams als Google, Twitter en Facebook, maar ook nu.nl, die alles van een internetgebruiker willen weten. Nagevolgd door zo een beetje elke handige site. Denk aan de online woordenboeken, kookboeken en hoax-sites. Wie wil nu niet weten wanneer hij of zij dood gaat? Velen vullen braaf hun geboortedatum, adres en hobby’s in. Dat ze daarna gespamd en gebeld worden, dat ligt natuurlijk altijd aan iemand anders.
Persoonsgegevens dienen te worden beschermd, maar ook gekoesterd. Voor de bescherming zijn regels nodig. Vanuit Europa. Het gezonde verstand van de gebruiker kan niet bevroeden wat allemaal wordt prijsgegeven. Dat gezonde verstand koestert de gegevens niet.

De nieuwe regelgeving is voor een kleine vereniging als de onze lastig. Het heeft gevolgen voor ons doen en laten. Omdat het bestuur inzicht wil hebben in het gebruik van de site, kon ik kiezen uit vele gratis diensten.De lelijke jaren ‘90 paginatellers vielen natuurlijk af. Maar er bleef een keur aan mogelijkheden over. Ik heb gekozen voor Google, zoals bijna heel de wereld. Want Google heeft ergens een zweem van betrouwbaar en vertrouwd. De zoekmachine is zelfs zo ingeburgerd vertrouwd dat we in de volksmond googelen als we iets zoeken via een willekeurige zoekmachine. De dikke Van Dale meldt verplicht dat dit werkwoord betrekking heeft op een geregistreerd merk. Dat is voor Google belangrijk. Anders gaat het de kant op van een aspirientje of Spa rood. Vraag je om een aspirientje dan krijg je Panadol of Paracetamol. Vraag je om Spa rood, dan hoop je dat je een flesje krijgt. Anders heb je geen idee van wat er in je glas zit. Merkverwatering. Rang is alleen Rang als er Rang op staat! En googelen kan alleen via Google!

Google analytics biedt gratis uitgebreid inzicht in het gebruik van een website. Het is handig om te weten dat er in de hele wereld elke dag toch wel 30 mensen zijn, die één van onze webpagina’s bekijken. Op hoogtijdagen zelfs 33. We weten dat we het voor iemand doen. Het is wel jammer dat die bezoekers zich vooral bevinden in de Verenigde Staten, Rusland, Azië, Drenthe, Groningen, Amsterdam en Vaals. Op een paar na bij ons in de buurt, die waarschijnlijk al lid zijn.
Om die inzichten te verkrijgen, heb ik elke pagina voorzien van een stukje code. Een ongelukkige maar onvermijdbare keuze. En dat wist ik. Mocht iets veranderen in de code, dan dien ik de meer dan 300 pagina's na te lopen. Maar wat zou er veranderen? Google is hartstikke blij met een gratis werknemer. Dus zij zal niets wijzigen. Zij spint er garen bij. Want inderdaad, voor niets gaat de zon op. Wanneer je je ziel verkoopt aan Google blijkt opeens dat het allemaal minder onschuldig is dan het lijkt. Wat er op de achtergrond gebeurt, kan per dag verschillen. Google leest gegevens uit, combineert deze en weet opeens alles van een willekeurige gebruiker.
Het minst schadelijke is dat ze op de persoon toegesneden reclames kan tonen. En hoe verschijnen die reclames op websites? Google levert code die webbeheerders op hun site kunnen zetten. Mogelijk levert het de webbeheerder zelfs geld op! Mij gaat dat te ver, maar velen laten zich op die wijze voor het karretje spannen. Blijft het bij advertenties? Google zal nog veel meer kunnen. Daar kunnen of willen we ons als normale sterveling geen beeld van vormen.
GDPR legt dit aan banden. Als vrijwilliger was ik met een enorm probleem opgezadeld. De website moest gaan voldoen aan de nieuwe verordening. De Autoriteit persoonsgegevens biedt een beetje de helpende hand. Als ik ervoor zorg dat de cookies geen of geringe gevolgen hebben voor de privacy van onze websitebezoekers, dan hoef ik geen toestemming te vragen. Er wordt zelfs uitgelegd wat je moet doen in Google analytics. Instellinkje hier en een instellinkje daar. In Tante Til-modus is dat zo gedaan. Maar er moet ook iets met de code. Een driehonderd pagina’s nalopen, zonder de terechte opmerking van mijn eega, zit je nu weer boven, kent een doorlooptijd. Een periode waarin we het risico op een boete liepen. De boetes zijn niet mals. Uber kon € 600.000 aftikken omdat ze een datalek niet hadden gemeld. Nu zal onze vereniging niet een dergelijk bedrag opgelegd krijgen, maar toch. We draaien elk jaar al een klein verlies. We kunnen daar goed mee leven. We redden het de komende 15 jaar makkelijk. Daarna is het op. Een boete betekent direct einde verhaal.

Het werk is inmiddels gedaan. In ons geval weet Google niet meer, wie een artikel leest over algen in een aquarium of het voeden van aquariumplanten. Dat was natuurlijk een enorme inbreuk op de privacy van bezoekers. Bezoekers die bewust van hun gezondheid en levensstijl, bijhouden met een stappenteller op hun telefoon of ze actief genoeg zijn, zodat Appie weet hoe lang en waar ze zich in de winkel bevinden. Dezelfde gebruikers die hun korting met hun bonuskaart opeisen, zodat Appie ook weet wat ze kopen en of een verjaardag tot meer bier- of wijnverbruik leidt. Handig, want dan geeft Appie korting en zorgt Appie dat de gebruiker niet voor een leeg schap staat!
Het zijn dezelfde gebruikers die op Facebook hun locatie doorgeven en toestaan dat gezichten op foto's worden herkend. Die een vermogen hebben uitgegeven aan gadgets die een huis bewoond doen lijken als ze op vakantie zijn. Raam dicht, lichtje aan, deur op slot in het kwadraat. Een deurbel met camera, gordijnen die open- en dichtgaan, licht en tv die aan- en uitgaan. En dan ook maar gelijk een slimme luidspreker zodat ze, als ze thuis zijn, alles met hun stem kunnen besturen. Gekocht bij IKEA en geïntegreerd in een hippe SYMFONISK Next gen-lamp. Zonder dat ze zich beseffen dat dan ook mee geluisterd kan worden met de gesprekken van alle dag. Camera’s zullen ongetwijfeld volgen. Want die reclame waarin je wordt uitgelegd dat het handig is om op je vakantieadres via je telefoon te kunnen zien wat er in je huis gebeurd, die heeft het verlangen om ook dat te hebben, aangewakkerd. De softwareleveranciers voor die camera’s zullen vast en zeker soms mee willen kijken om hun diensten te verbeteren. Wie heeft nog Netflix nodig wanneer door een simpele hack te kiezen valt uit miljoenen Truman Show’s? Grote Broer kijkt machteloos toe hoe zijn droom in duigen valt. Onwetendheid is al kracht. Zijn Ministerie van Overvloed is niet nodig. Zijn kansen zijn verkeken. Te laat geboren, misschien in een land met ander licht, maar totaal verloren.
Die mensen dus, die een foto van zichzelf op Facebook zetten op een wit strand ergens op de wereld. Raam dicht, lichtje aan, deur op slot, huis leeg. En hoe poseren ze op de foto? In alleen een zwembroek, model parkietensmokkelaar of “Kabouter Puntmuts”, het liefst in een opvallend gifkikker-blauwe kleur. Een model dat Borat zou weigeren aan te trekken. Zo een foto die het nodige gegniffel van een HR-functionaris verklaart wanneer de persoon voor een sollicitatie plaatsneemt.

Een bericht over Boxmeer wordt hierdoor hilarisch. Deze gemeente heeft een website met informatie over de kermissen in de regio offline gehaald. Het publiceren van foto's op die site is in strijd met de wetgeving. De mensen op de foto's zijn niet expliciet om toestemming gevraagd. Mooie foto’s van blije mensen die een leuke dag hebben, dat kan niet. Stel je voor dat je toevallig in een botsauto of Swing mill wordt gefotografeerd op een dag dat je je met griep hebt ziekgemeld. Niemand kan toch geloven dat in het begin van de 21e eeuw, het internet zo intens wordt bekeken door intelligenties, groots en sterfelijk, met jaloerse ogen. Maar als je manager dat toch doet, kijken naar kermissites tijdens werktijd, dan kan je de week erop op appèl komen en uitleggen wat je daar deed met je zogenaamde zieke lijf. Dan ligt de schuld bij de fotograaf en niet bij jezelf!
De informatievoorziening zal via andere kanalen naar buiten gebracht worden, aldus de gemeente. Want de privacywet schrijft voor dat foto's van een kermis gepubliceerd mogen worden als wordt "voldaan aan een wettelijke grondslag". Het is onduidelijk of bordjes waarop gewaarschuwd wordt voor rondlopende fotografen voldoende is. Het wordt dus een droog lijstje van datum en plek. Niks plezier tonen.

Het is niet mijn gewoonte om het met de over elkaar heen buitelende goegemeente eens te zijn, maar in deze herken ik veel in sommige reacties. Natuurlijk zijn er de reacties dat we te ver zijn doorgeslagen, meer of minder eloquent uitgedrukt. Maar mijn mede-oude menschen raakten wel een gevoelige snaar. Bijvoorbeeld dat je voor 40 jaar terug een gat in de lucht sprong als je toevallig te zien was op een foto in de krant of in een huis aan huis blad. Of dat in de jaren ‘70 tijdens de kermis er een kermisfotograaf rondliep, die plaatjes schoot. Foto’s die een week later bij de sigarenboer in de etalage hingen en voor twee kwartjes (omgerekend €0,20) te koop waren. Daar herken ik veel in. Zelf heb ik goede herinneringen aan een foto in het lokale sufferdje, op de voorpagina. Mijn eega, mijn dochter en een paard. We hebben nog steeds dat krantje, ergens. Hadden we ooit toestemming gegeven? Nee. Waren we blij verrast? Ja.

Het verlangen naar het analoge tijdperk wordt dan opeens heel sterk. Onze club was toen groot. We hadden geen website, een telefoon was vastgespijkerd aan een muur en er waren maar twee televisiezenders. De leden kwamen naar de avonden. Vragen werden door leden beantwoord. Dat was sneller dan naar de bibliotheek om een boek te lezen. En iedereen mocht alles van elkaar weten. Want men kwam bij elkaar over de vloer om het aquarium te bekijken. Dan kon men een eerder gegeven antwoord gelijk staven.
De ledenlijst stond op papier. Die werd eenmaal per jaar uitgereikt. Daarin waren we geen uitzondering. Het Tolkiengenootschap Unquendor gaf een compleet ledenboekje uit. Het was een gecomprimeerde telefoongids. Ik kwam er laatst nog één tegen. Die heb ik maar door de papierversnipperaar gehaald. Als ik een oud clubblad van een andere aquariumvereniging erbij pak, zie ik toch klip-en-klaar informatie die tegenwoordig compleet ondeelbaar is. En het inschrijfformulier was toch wel heel impertinent. Een blad dat ook bij de huisarts, dierenzaak en tandarts lag.

Waren we toen gewoon goedgeloviger? Een vereniging is een verzameling mensen die zich georganiseerd heeft met een gelijk doel. Het is logisch dat je dan met elkaar in contact wil treden. Dus je wisselt adresgegevens uit. Onderling, maar verwacht wordt dat de vereniging faciliteert. Dat kan dus nu niet zonder meer.
In het zeldzame geval dat zich een nieuw lid aanmeldt, leveren we drie vellen A4 op. We vertellen waarom we welke gegevens van het nieuwe lid nodig hebben. Dus dat we e-mail willen sturen, dat we het club-magazine en de contributiebrief in de juiste brievenbus willen doen belanden, dat we de gegevens niet doorverkopen en we bijhouden hoe en wanneer iemand zijn of haar gegevens heeft verstrekt en de penningmeester er inzage in heeft. Het liefst volgens het vierogen principe.
Misschien dat wij nu ook doorslaan. Maar beter mee verlegen dan om verlegen. Ondanks dat bij onze vereniging men zich alleen met een papieren inschrijfformulier kan aanmelden. Google Drive hebben we niet nodig. Ouderwets? Misschien, maar het geeft geen extra werk. Digitale aanmelding betekent ook digitale toegang en een vergeetknop. Daarbij, we denken dat een nieuw lid pas echt weet wat hij of zij wil, wanneer deze minimaal twee maal op een avond langs is geweest. Dan is er ervaren tegen welke club men ja zegt. Dat een lid dan lid blijft voor minimaal de rest van het jaar, is gewaarborgd.

Ledenlijsten verstrekken we al jaren niet meer. En in ons clubblad staan deze ook niet. Onbewust, maar gelukkig, want we mogen er niet aan denken dat ons clubblad in de verkeerde brievenbus valt ondanks een NEE-NEE-sticker. Zou dat onverhoopt wel gebeuren, dan is dat een datalek als er adressen in staan. Dat moeten we dan melden. We hebben onbedoeld ongeoorloofd data verstrekt. Ondanks dat de ontvanger de verkeerd bezorgde post ongeopend op het juiste adres bezorgd, zoals elk welopgevoed mens zou doen.
Ik zie het echt voor me. Onze penningmeester zal optreden als functionaris gegevensbescherming. Hij gaat naar het meldloket van de Autoriteit Persoonsgegevens.

Lectori salutem,

Helaas hebben wij moeten constateren dat één van onze bodes per ongeluk ons clubmagazine bij de buren van een lid in de bus heeft gedaan. Hierdoor is onbedoeld zwart op wit gesteld, dat het Verkocht-bord in de voortuin bewaarheid is geworden. Tevens is duidelijk geworden dat hij intrekt bij een ander lid, waarmee hij gaat trouwen. Overigens is de buurman daarvoor uitgenodigd.

In de hoop u hiermee afdoende geïnformeerd te hebben, verblijf ik,
Met vriendelijke groet,
de penningmeester

Rest de retorische vraag of de regelgeving uit Europa waterdicht is? Bij het herzien van de website, denk ik na over heel veel zaken. Ook over lettertypes. Het moet leesbaar zijn. En als het even kan ook nog opvallend anders of toch zeker aansprekend. Google biedt fantastisch mooie gratis lettertypes. Waarbij ze de wervende tekst plaatsen dat een lettertype als Roboto op wel 26.000.000 websites wordt gehanteerd. Met een grafiek waarin de percentages staan in welke landen dit font populair is. Alle andere gegevens die ze op deze wijze verzamelen, houden ze voor zichzelf. Voor niets gaat de zon op. Een lettertype wordt geladen in de browser van een gebruiker. Gaat de gebruiker naar een andere site die ook een Google lettertype gebruikt, staan er al twee websites mogelijk geregistreerd bij die internetgebruiker. Voldoet het aan de wet? Ja, want het is geen cookie.

Ik zal moeten navelstaren. Rechtvaardigt mijn ethiek dat ik een website willens en wetens oplever met de schone schijn van die lettertypes? Zo ja, dan maak ik nu wel de keuze om deze op één plek vast te coderen. Anders zal een herziening van de wet- en regelgeving over tien jaar me weer een half jaar werk opleveren.

Als onze club dan nog bestaat.

Toch even googelen met Yahoo!. Er zal vast wel een site zijn die mij het antwoord kan geven. Waarschijnlijk weet ik ook gelijk wie nog gaat opzeggen vanwege een spetterende echtelijke ruzie. Zo'n afgeluisterde smart speaker is toch wel handig.