Vaarwel flappentappap

Programma's als Tussen kunst en kitsch brengen ons de waarde bij van antiek. Op de BBC zijn er nog veel meer programma's in deze trant. Vol passie wordt verhaald over het doorleefde karakter van een tafel en het zogenaamde patina van het tafelblad. Een object dat al veel heeft meegemaakt en vele smeuïge verhalen zou kunnen vertellen wanneer we over de klankentapper van professor Barabas zouden beschikken. Alhoewel ik deze liever eerder op de muren van Granada of van het Prinsenhof zou willen loslaten. Van Ieper zou ik ver weg blijven.

Herinneringen heeft ieder ouder wordend mens. Direct vanaf de geboorte begint men met verzamelen. Alleen de herinneringen die beklijven, die gepaard gaan met de uitroep dat ik dat nog mag meemaken, zijn afhankelijk van de geboortedatum. Iemand die eind 19e eeuw is geboren, heeft herinneringen aan de eerste elektrische verlichting, aan de eerste auto's, de Eerste Wereldoorlog enzovoorts. Iemand van mijn leeftijd heeft herinneringen aan de eerste computer, aan Pong en de eerste betaalbare mobiele telefoon. Elektrische verlichting was er al, dus daar heb ik me nooit over verbaasd. En de oorlogen waren ver van mijn bed. De huidige generatie zal zich herinneren wanneer welke Star Wars of Marvel film uitkwam, hoe lang de rij was voor de nieuwe iPhone NG en wanneer de eerste keer alle oogsten wegens droogte mislukten.

En zo verandert over de tijd alles waar een mens zich over kan verbazen, maar waarvan de nieuwe generatie denkt dat het altijd zo is geweest. Toch zijn sommige problemen, ook al zit er 100 jaar tussen, nog wel vergelijkbaar. Kruimeltje, de you tube-kindertjes zullen deze wel kennen van de verfilming, werd geschept door een auto, omdat hij deze niet hoorde aankomen. De klacht was dat begin twintigste eeuw de nieuwe auto's zo geruisloos waren. Uiteindelijk was het wel de manier om in contact met zijn moeder te komen. Zijn moeder zat in die auto en nam hem liefdevol op. Eind goed al goed. Nu wordt er in regeringskringen gediscussieerd over elektrische scooters. Deze zijn te geruisloos, dus niet veilig. Het zou een optie zijn om deze geluid te laten maken.
Normaal gesproken leren we van onze fouten. Als we echter deze weg inslaan, geraken we nooit van de geluidswallen af. Straks maakt een Fiat Panda met zonne-energiedak naar keuze het geluid van een Ferrari of Lamborghini en voor de hele frivole mens zal er ook nog wel het geluid van Jos Verstappen in een grindbak zijn te verkrijgen. Maar dan alleen bij het remmen.

Soms vinden generaties elkaar. Als veranderingen minder welkom zijn. Ik heb zelf wat kasten met boeken staan. Fysieke boeken. Mijn gade is dolblij met haar e-book. We zijn even oud, maar zij kan beter met die nieuwigheid omgaan. Ik ben misschien wat weemoediger. Mijn dochter is ook van het papier. Samen slaan we soms mijn gade gade als ze leest. Vers gedownload. En soms eerder beschikbaar dan een eerste druk. Maar het is en blijft anders dan (ver)dwalen in een tweedehands boekenzaak. Waar je tegen de muffe lucht leunt. Waar uit donkere nissen soms een juweeltje tegen weinig wordt prijsgegeven. Niet dat mijn dochter meegaat, maar een bezoekje aan een Boekenfestijn zal ze niet afslaan.

Veranderingen die ons verbazen, maken ons normaal blij. Het wordt er beter op. Waarom achter je desktop computer ergens op zolder gaan zitten, waar de omvormer brommend sonoor de zonne-energie verwelkomt, als je ook een tablet of mobiel kan pakken om je e-mail te lezen? Op de bank. Met de tv aan. En dat e-book is echt wel een verbetering. Mijn vakantiekoffer is altijd zwaarder dan die van mijn eega. Papieren boeken wegen nu eenmaal meer.

Papier is al jaren een besmette term. Vertrouwden we vroeger onze gedachten aan het papier toe, nu mag dat niet meer. Zelfs niet als het is gerecycleerd. Alles moet digitaal. Het papierloze kantoor! De papierloze samenleving. Dat dit meer bomen kost aangezien de datacenters dagelijks meer energie gebruiken dan alle bestaande windmolenparken bij elkaar opwekken, dat vergeten we maar voor het gemak.
De ING gaat nog een stukje verder. ING-klanten kunnen vanaf oktober korting krijgen op de kosten van hun bankrekening als ze minder dan vier keer per jaar geld uit de muur trekken. Het is een teken aan de wand. Papierloos is in de ogen van de ING cashloos. Klanten worden lekker gemaakt met ? 3,60 korting op jaarbasis. Dat is toch een pond kaas wanneer deze in de aanbieding is. Of zo'n 9 halve liters bier bij de Lidl. Niet iedereen heeft dezelfde prioriteiten.

Het wisselgeld is wel dat geldautomaten geruisloos verdwijnen uit ons straatbeeld. Geruisloos, want u mag natuurlijk een plofkraak niet verwarren met deze actie van alle banken. Vroeger was er in het winkelcentrum waar ik boodschappen doe op elke hoek zo'n geldautomaat te vinden. Nu zijn er nog twee. Eén verborgen in een donkere uithoek waar je als normaal mens niet durft te pinnen en één bij een supermarkt. Die laatste is bijna altijd leeg of geblokkeerd door rollators en scootmobielen. En dan is er nog de geldautomaat van een grote bank die is overgenomen door een zeer onduidelijke organisatie. Met grote letters hangt er een papier boven dat deze automaat geen onderdeel is van de sigarenboer die ook boeken verkoopt. Blijkbaar zijn er vele problemen mee.
Het wachten is dus op een knalgele geldmaat. Die zou makkelijker werken voor iedereen. Zou herkenbaarder zijn. En vindbaar via een app. Mits men dan de NOKIA afgezworen heeft. Of men nog niet over heeft moeten gaan van een smartphone op een telefoon met extra grote knoppen.
Maar we zijn beloofd dat per verzorgingsgebied er minimaal één geldmaat zal komen. Het wordt een drukke tijd voor de regiotaxi's. Ze kunnen excursies naar die geldmaten gaan organiseren. Ondanks berichten dat nog maar weinig mensen met baar geld betalen. Althans bewust. Ouders die door de kinderen een dagje uit worden genomen, blijken soms ook te pinnen met hun pas. Alleen zijn het de kinderen die deze handeling verrichten. De nieuwe variant op het houdt niet op.

De politiek draagt graag een steentje bij aan de kruistocht tegen baar geld. Witwassen is moeilijk zonder contante betalingen. Biljetten van 500 euro worden binnenkort verboden. Volgens mij is dat een loos dreigement. Ik heb ze namelijk nog nooit gezien. Bij 50 euro stopt het.
Als het aan het IMF ligt, zal binnen 10 jaar helemaal geen baar geld meer bestaan. Misschien nog bij verzamelaars, maar niet meer als betaalmiddel. En niemand zal er om malen. Openbare telefoons zijn ook geruisloos verdwenen, vaste telefoonlijnen bestaan ook niet meer, dus het kan.

Wie over een paar jaar met een portefeuille met bankbiljetten rondloopt is een potentiële misdadiger. Cash is hoogst verdacht of oerdom. Men kan dan een tikkie verwachten van een oplettende werkloze plofkraker. Als er geen geldmaten zijn op te blazen, niemand meer reageert op Afrikaanse prinsen of advocaten die een fortuin aan je over willen maken, iedereen door heeft dat klikken op een link zonder slotje niet handig is, wanneer iedereen eindelijk begrijpt dat chantage-mail over het hacken van een pc waarvan niet bestaande foto's zijn afgehaald om te delen op sociale media niet echt is, dus ook geen geld hoeft te kosten en dat elke banktransactie door de multinationals wordt gemonitord omdat we toch echt die stappenteller nodig hadden, dan moet de brodeloos gemaakte plofkraker hopen dat hij of zij een mens met bankbiljetten tegenkomt. De schoorsteen moet roken! Bij wijze van spreke dan, want er rookt dan niets meer. Geen BBQ, geen auto, geen schoorsteen. Misschien nog de schoorsteen van het crematorium.

Het is een verandering die al in Star Trek voorspeld werd. De "echte" Star Trek, dus die met al het bordkarton en Captain Kirk die altijd zijn uniform sloopte. Maar dat was niet een echt probleem. Terug in de replicator en er was weer een nieuwe. Schoon en wel. Niks Ariel Pods.
Het is een verandering die logisch is, dat verdwijnen van baar geld. Een verandering die ik ook toejuich. Waarbij ik volledig afhankelijk ben van mijn eega voor internet-bankieren. Erg handig bij het boeken van een vakantiehuisje. Zij boekt, ik controleer of de link klopt en dat de beveiliging van de laptop op orde is. Op mijn werk hebben ze uiteindelijk geaccepteerd dat ik ineenkrimp als men mij een tikkie wil sturen. Ik betaal gewoon vooraf aan de organisator van een etentje, fruitmand of blije doos.

Toch vraag ik me af of de bestuurders de verborgen sociale gevolgen zien van hun beslissingen. Het verdrietige is dat de ouderen die wel bezoek van kinderen en kleinkinderen krijgen, over een jaar of tien niet meer een rapport van hun kleinkinderen kunnen belonen met een centje. En daar ik ook niet verwacht dat op scholen rapporten worden uitgedeeld met de mogelijkheid tot pinnen, is het de vraag wat dan?
Ik was blij als ik een hele gulden mocht ontvangen voor mijn rapport. Samen met mijn zakgeld en het extraatje van mijn ouders voor mijn rapport, was dat een heel bedrag en kon ik lang nadenken over waar het aan uit te geven. Wist ik het al, maar maakten die extra centjes de aanschaf niet direct mogelijk, dan spaarde ik verder. Met behulp van een piekenpijp. De bestuurders misgunnen dus feitelijk al de opa's en oma's het aanschouwen van het geluk in de ogen van hun kleinkinderen!
Misschien dat rapporten over tien jaar volledig digitaal zijn. In plaats van een machtig prachtig papieren boekje, waarin handgeschreven complimenten of aansporingen van de meester of juf staan, misschien wel voorzien van stempels of stickers, toont de nijvere leerling zijn of haar tablet. Even inloggen en met duidelijke icoontjes, bijvoorbeeld duimpjes of andere emoticons, wordt de voortgang getoond. Opa of oma kunnen dan met hun duim hun centje geven. Kil virtueel geld toont in een grafiek wat de stand is. Dat is toch anders dan een piek in een piekenpijp stoppen. Een piekenpijp die uiteindelijk ook zwaar was.

Maar het gaat veel verder. Een in de jaren '80 ontstane menssoort wordt met uitsterven bedreigd. De flappentappap zal zich aan deze snel veranderende omstandigheden waarschijnlijk niet kunnen aanpassen. De flappentappap. Hij was er even snel als de geldautomaten en flitsscheidingen zich aandienden. Patina kunnen we waarderen bij een antieke tafel. Boeken herlezen we soms graag. Maar de flappentappap kan het patina van de partner niet waarderen. En als door met botox volgespoten lippen hun partner de mimiek van een snavelbekdier gaven, al het overtollig vet was afgezogen, het bos hout was opgetrokken en vergroot met implantaten, dan was er toch die onbedwingbare behoefte aan een tweede leg die dankzij die ene onverbiddelijke knip niet meer mogelijk was. Maar dat kon altijd nog later verteld worden.
Mocht de man zijn boek echter wel graag herlezen, maar had hij er gewoon de tijd niet voor, omdat hij het onmetelijk grote gat in de hand van zijn eega moest vullen door nog meer te werken, dan kon hij tegen een prettig tarief zelf aan de kant geschoven zijn. Het resultaat was hetzelfde.

U heeft ze vast wel eens in het wild gezien. Keurige, goed verzorgde, in pak gestoken heren bij een geldautomaat, druk pratend in een langs de wang uitstekend microfoontje, die een bedrag in kleine coupures opnamen. Dit terwijl de veel te grote leaseauto, zo'n zwarte bak waar een caravantrapje uitvouwt wanneer je de deur open doet, met draaiende motor langs de kant geparkeerd stond. Met op de achterbank een verdrietig kind dat zich zo verheugd had op zijn of haar dagje dierentuin met vaderlief. Gewoon apies kijken en een ijsje eten. Die dat verstoord zag worden door een telefoontje van het bedrijf. Crisisoverleg. Dus diende in allerijl een oppas geregeld te worden, vooraf betaald, met extra zakgeld om de kosten van de dag te bekostigen. En nog een extraatje zodat voordat er huiswaarts zou worden gegaan een veel te dure pluche beest kon worden gekocht.

Hoe moet het over tien jaar met deze heren? Dan heten ze gewoon weer pap, want er is geen flappentap meer te vinden. Voor hen is het geen vooruitgang. Bestuurders staan niet stil bij dit verborgen leed. En het kind? Dat blijft gewoon het kind van de rekening. Digitaal of niet.